Tín ngưỡng Hầu Đồng được tái hiện trong phim Bạch Hồ Điệp
Catherine Trúc – Cầm Nguyễn
Sinh ra và lớn lên tại California, với niềm đam mê sản xuất và đạo diễn điện ảnh, Catherine Trúc – Cầm Nguyễn đã đến với trường Đại học New York (NYU) – Trường Nghệ thuật Tisch, nơi cô tốt nghiệp loại xuất sắc với bằng Cử nhân Mỹ thuật (Bachelor of Fine Arts) chuyên ngành Điện ảnh và Truyền hình, và cùng lúc chuyên ngành Kinh doanh Giải trí, Công nghệ tại Stern. Tận dụng kỹ năng đa dạng của mình, Catherine từng sản xuất phim CHICKEN, bộ phim đã được công chiếu tại Liên hoan phim Tribeca năm 2022. BẠCH HỒ ĐIỆP (WHITE BUTTERFLY) là bộ phim đầu tay do cô tự viết kịch bản và đạo diễn đã ra mắt thế giới tại Liên hoan phim quốc tế Hawaii vào tháng 10 năm 2023 và sau đó được chọn chiếu trong Liên hoan phim Philadelphia Asian American Film Festival.
Tuy sinh ra và lớn lên tại Mỹ nhưng Catherine luôn muốn tìm hiểu về nguồn gốc Việt Nam của mình. Vì thế ở bộ phim ngắn đầu tay cô tập trung vào việc kể lại những quan hệ phức tạp của một gia đình với mối quan tâm đặc biệt đến di sản văn hoá Việt Nam của chính cô. Cô xuất thân từ một gia đình với nhiều thế hệ là nghệ sĩ nổi tiếng, những người đã truyền cảm hứng cho cô theo đuổi công việc làm phim. Ông nội của cô là nghệ sĩ độc tấu violin nổi tiếng Nguyễn Khắc-Huề tại Hà Nội, bà nội quá cố từng là nghệ sĩ ballet và diễn viên điện ảnh. Catherine hiện đang làm producer tại một công ty giải trí tại West Hollywood, California.
Tóm tắt phim
Khi biết tin mẹ qua đời, May (mang 2 dòng máu Việt – Hàn) trở về Việt Nam sau 20 năm xa cách. May luôn tò mò sâu sắc về sự chia ly của cha mẹ cô liên quan đến việc mẹ cô đến với Hầu Đồng (Thờ cúng mẫu). Bất chấp sự phản đối của gia đình và rào cản văn hóa, May vẫn quyết tâm khám phá sự thật về cuộc đời của mẹ mình dù phải trải qua những lúc tưởng chừng như ngộp thở vì các phong tục truyền thống mà cô hoàn toàn xa lạ.
Là một đạo diễn người Mỹ gốc Việt, tôi luôn bị thu hút bởi vẻ đẹp và sự phong phú của di sản Việt Nam. Bộ phim lấy cảm hứng từ trải nghiệm của mẹ tôi trong đám tang của bà nội, nơi sức nặng của nỗi đau buồn và những kỳ vọng về văn hóa đã hoàn toàn bóp nghẹt mẹ, một người sống và lớn lên ở nước ngoài một thời gian dài. Vì tính chất cá nhân của câu chuyện, tôi muốn làm việc với một diễn viên hiểu được sự rối loạn của nhân vật và có thể khắc họa được sự tổn thương của họ. Tôi đã chọn Judy Song, một sinh viên NYU cùng năm với tôi, vào vai chính vì cô ấy sẵn sàng hòa mình vào văn hóa Việt Nam và mối liên hệ của cô ấy với văn hoá truyền thống phương Đông. Judy, sinh ra và lớn lên ở Hàn Quốc và là con gái của ảnh đế Song Kang-ho. Cô đã dành ba tháng trước khi quay để cùng cùng tôi học nói tiếng Việt và hoàn thiện giọng miền Bắc của mình.
May với tư cách là một nhân vật có dòng máu Hàn Việt cũng mang đến một tầng phức tạp khác cho kịch bản. Bằng cách khám phá mối quan hệ của các gia đình đa chủng tộc ở Việt Nam, tôi có thể thúc đẩy đối thoại và hiểu biết liên văn hóa (cross culture). Với câu chuyện này, tôi hy vọng sẽ tạo ra một cuộc trò chuyện giữa thế hệ già và trẻ về tầm quan trọng của văn hóa cũng như tính linh hoạt có thể tồn tại trong những truyền thống này.
Bộ phim của tôi dành để tưởng nhớ người bà Nội quá cố của tôi và tất cả những người đã trải qua những cảm xúc phức tạp của mất mát và đau buồn.
Thông tin thêm về bộ phim
Thực sự phải mất rất nhiều công sức của rất nhiều người để làm bộ phim này và tôi rất biết ơn từng người đã đóng vai trò trong dự án. Thật vô cùng đặc biệt khi có những người bạn cùng lớp rất tài năng từ NYU của tôi tham gia vào từng phần của quy trình – từ tiền sản xuất, sản xuất và hậu sản xuất. Nữ diễn viên chính, nhà sản xuất sáng tạo và đạo diễn hình ảnh đều bay cùng tôi từ New York đến Hà Nội, nơi chúng tôi muốn chinh phục những vùng đất chưa được biết đến của ngành làm phim quốc tế. Thật tuyệt vời khi thấy đội ngũ người Mỹ gốc Á của chúng tôi đã làm việc liền mạch và có những thời gian học hỏi lẫn nhau với đoàn làm phim của CineHanoi trên phim trường.
Tôi đặc biệt vinh dự được làm việc với các nữ diễn viên nổi tiếng của Việt Nam như NSND Như Quỳnh, NSƯT Minh Trang và Phương Hạnh. Nân, một nghệ sĩ nhạc indie nổi tiếng và là bạn lâu năm của tôi, đã xuất hiện lần đầu trong phim, góp phần tạo nên nét quyến rũ riêng cho nhân vật của cô. Cùng với Judy Song, cựu sinh viên NYU, đội ngũ nữ diễn viên quốc tế (Singapore, New York, Hà Nội) đã tập luyện qua video call Zalo trong nhiều tháng và chỉ gặp nhau ngoài đời một tuần trước khi bấm máy. Chúng tôi quay phim 3 ngày tại Việt Phủ Thành Chương xinh đẹp. Thật là một điều tuyệt vời khi được phép quay phim ở một địa danh mang tính biểu tượng văn hoá. Chốt vị trí này là một nhiệm vụ đầy thử thách vì tôi muốn có một hình ảnh đặc biệt khi nói đến ngôi nhà chính nơi câu chuyện sẽ diễn ra. Vẻ đẹp thanh bình của Việt Phủ Thành Chương cùng kiến trúc và chi tiết đậm chất phương Bắc mang lại bầu không khí trầm mặc . Ngoài ra, tôi đã làm việc với một người am hiểu về văn hóa vùng miền đó là Nguyễn Văn Phước (Kim Bánh Trôi) người đảm bảo mọi chi tiết từ lễ cúng, bày biện bàn thờ, lễ hầu đồng phải phản ánh đúng nét văn hóa miền Bắc Việt Nam. Tôi cũng được sự hỗ trợ của NTK Lê Thanh Hòa, người thiết kế phục trang riêng cho vai bà và các bác trong phim. Những chi tiết về quần áo, nữ trang phải phản ánh được nếp nhà và từng tính cách của nhân vật. Phần âm nhạc mang âm hưởng các bài ru Bắc bộ và được viết riêng cho phim bởi nhạc sĩ Xinh Xô, cũng là người chú của tôi.
Cuối cùng, tôi muốn giới thiệu đến thế giới một di sản văn hoá Việt Nam ít được biết đến nhưng lại rất hấp dẫn, đó là Hầu Đồng. Một Di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận.
